สงขลาพอเพียง : เครือข่ายสร้างเสริมสุขภาพจังหวัดสงขลา - Songkhla Health

"เช็งเม้ง"บ้านพรุ-อ.เมืองสงขลาประเพณีแสดงกตัญญูบรรพบุรุษ

โดย นสพ.โฟกัส ภาคใต้
สุสานของคนจีน หรือคนไทยเชื้อสายจีน เป็นเสมือนเมืองเมืองหนึ่งของผู้ที่เสียชีวิตไปแล้ว และวันที่ 5 เมษายน ของทุกๆ ปี จะเป็นวันที่ลูกหลานเชื้อสายจีน มาเยี่ยมสุสานของบรรพบุรุษ และเป็นการรวมตัวกันของคนในครอบครัว เพื่อมาทำความสะอาดสุสาน พร้อมทั้งนำอาหารคาวหวาน ผลไม้และสิ่งของต่างๆ มาเพื่อเยี่ยมเยียน และแสดงถึงความกตัญญูกตเวทีแก่บรรพบุรุษ ซึ่งคนจีนหรือชาวไทยเชื้อสายจีน เรียกวันนี้ว่า "วันเช็งเม้ง"

ลักษณะที่อยู่อาศัยของบรรพบุรุษแต่ละครอบครัว จะมีรูปแบบลักษณะการตกแต่งที่แตกต่างกัน เป็นเสมือนการสร้างบ้านและการตกแต่งบ้านที่อยู่อาศัยตามความชอบแลความพึงพอใจของแต่ละครอบครัวแต่ที่จะมีเหมือนกันทุกบ่อง(หลุม) ซึ่งก็คือป้ายชื่อที่มีรูป ชื่อแซ่ และวันเดือนปีเกิด

แต่งานเช็งเม้งที่ "โฟกัสภาคใต้" นำท่านผู้อ่านมาสัมผัส คือที่บ้านพรุ อ.หาดใหญ่ และ ที่ อ.เมือง จ.สงขลา ซึ่งในส่วนของพิธีกรรมก็มีความค้ายคลึงกัน โดยในวันนี้ลูกหลานจะเตรียมของต่างๆ มาเซ่นไหว้บรรพบุรุษ มีทั้งอาหารคาว เรียกว่าซาเซ้ ซึ่งหมาย ถึงเนื้อสัตว์ต่างๆ เช่น ไก่ หมู ปลาหมึก เป็นต้น ขนมและผลไม้ต่างๆ สิ่งที่นำมาแต่ละชนิดจะมีความ หมายไปในทางที่ดี เช่น ผลไม้สิริมงคล3 หรือ 5 อย่าง จะไม่ตั้งเป็นคู่

ส้มหมายถึงความเป็นสิริมงคล แอ้ปเปิ้ลหมายถึงความโชคดี ขนมเค้กหรือซาลาเปาคือความเจริญรุ่งเรือง เฟื่องฟู เป็นต้น และของใช้ในชีวิตประจำวัน เช่น เสื้อผ้า เงิน ทองแท่ง ข้าวของเครื่อง ใช้ต่างๆ และในบางครอบครัวที่พอจะมีฐานะก็จะมีการส่งรถ บ้านหุ่น คน(คนรับใช้) และสิ่งของอื่นๆ เหมือนกับของใช้ที่มีอยู่ใน ชีวิตประจำวันของคนที่มีชีวิตอยู่ เพียงแต่ว่าของที่ส่งไปจะผลิตขึ้นมาจากกระดาษ ซึ่งสิ่งเหล่านั้นจะมีราคาค่อน ข้างสูง เนื่องจากเป็นการเลียนแบบของจริง ในการส่งไปให้บรรพบุรุษได้ใช้ โดยจะมีชื่อของผู้รับติดอยู่บนกล่อง

หน้าฮวงซุย(หลุมฝังศพ) ของทุกบ่อง(หลุม) จะมีเจ้าที่สำหรับคุ้มครองดูแลไม่ให้ผีบ่องอื่นไม่มารบกวน ซึ่งเหมือนกับการที่คนเรานิยมตั้งศาลพระภูมิไว้ที่หน้าบ้าน เพื่อให้ปกปักษ์รักษาและเพื่อความเป็นสิริมงคล ซึ่งมีความสำคัญมากกว่าบรรพบุรุษ และจะ ต้องทำความเคารพเจ้าที่ก่อนที่จะไหว้บรรพบุรุษ

ในวันเช็งเม้งจะเริ่มจากการเก็บกวาดขยะ ถางหญ้าที่หลุมศพ และอาจมีการทาสีป้ายชื่อของบรรพบุรุษ เหมือนกับการทำความสะอาดและการทาสีบ้านใหม่ บนหลุมฝังศพจะประดับตกแต่งด้วยธงหลากสี และมีการใช้กระดาษแต่ละสี หรืออาจใช้ดอกไม้ที่บรรพบุรุษชอบ นำมาจัดประดับและโรยลงบนหลุมฝังศพเหมือนการมุงหลังคา
ปัจุบันบางครอบครัวอาจจะใช้เป็นร่มหรือเต็นท์แทน นอกจากนี้ ยังมีการจัดอาหาร ขนมและผลไม้ ที่นำมาเซ่นไหว้บรรพบุรุษ มาวางไว้ที่หน้าหลุมฝังศพ พร้อมทั้งจุดธูปเพื่อเชิญบรรพบุรุษ ให้มารับประทานอาหารที่ลูกหลานนำมาเซ่นไหว้

หลังจากนั้นก็จะใช้วิธีการเผาสิ่งของเครื่องใช้ต่างๆ ที่นำมา เพื่อส่ง ไปให้บรรพบุรุษนำไปใช้ในปรโลก ท่านจะได้อยู่อย่างสุขสบาย และขั้นสุดท้ายของการไหว้บรรพบุรุษ จะเป็นการจุดประทัดเพื่อความเป็นสิริมงคล และเมื่อธูปหมดดอก เหล่าลูกหลานก็จะนำอาหารนั้นมารับประทานร่วมกัน เพื่อความเป็นสิริมงคล และเจริญรุ่งเรืองต่อไป

ดังนั้น วัน "เช็งเม้ง" จึงเป็นวันที่มีความสำคัญสำหรับชาวจีน และชาวไทยเชื้อสายจีนเป็นอย่างมาก เพราะเป็นประเพณีที่ทำสืบต่อกันมาเพื่อเป็นการสั่งสอนลูกหลานในทางอ้อมว่า เราทุกคนจะต้องรู้จักเคารพต่อผู้ที่มีบุญคุณและผู้ที่อาวุโสกว่า สอนให้รู้จักกตัญญูกตเวที และทำให้ความสัมพันธ์ระหว่างคนแต่ละรุ่นในตระกูล ได้รู้จักและมี ความใกล้ชิดกันมากขึ้น ซึ่งเป็นเสมือนกลอุบายหรือภูมิปัญญา ของบรรพบุรุษที่ใช้ในการเลี้ยงดู อบรม และสั่งสอนลูกหลานในแต่ละรุ่น ให้เป็นคนที่รู้จักกตัญญูและเป็นผู้ที่มีน้ำใจ